سیستم های ERP برای مدیریت فرایندهای مهم سازمان ها به کار گرفته می شوند و امنیت این سیستم ها اهمیت حیاتی دارد. ضعف در امنیت سیستم ERP می تواند باعث دسترسی غیرمجاز، از بین رفتن داده ها، تخریب سرویس ها و حتی سوءاستفاده از اطلاعات محرمانه شود. بنابراین، برای تامین امنیت سیستم ERP، نیاز به اعمال رویکردهای امنیتی متعددی است.
در این مطلب مهم ترین چالش های امنیتی سیستم های ERP را بررسی می کنیم و راهکارهای بالا بردن امنیت سیستم ERP را بررسی می کنیم.
اهمیت امنیت در سیستم های ERP
سیستم های ERP در سال های اخیر مورد توجه سازمان های حرفه ای قرار گرفته اند. این سیستم ها می توانند تمام فرایندهای تجاری سازمان از جمله منابع انسانی، فروش، حسابداری، بازاریابی و… را خودکار کنند. به همین دلیل بسیاری از سازمان ها، بهترین نرم افزارهای ERP را به سیستم کاری شان اضافه می کنند. مزیت اصلی سیستم ERP این است که نیاز به نرم افزارهای متعدد را از بین می برد و اطلاعات سازمان را به روز، دقیق و یکپارچه می کند.
با این وجود این سیستم ها مثل سایر سیستم های جامع که طیف عملیاتی گسترده ای را پوشش می دهند، با نقاط ضعف و آسیب پذیری هایی همراهند. اولین قدم برای بهبود امنیت سازمان ها این است که بپذیریم چالش ها وجود دارند. بعد از آن با بررسی دقیق چالش ها، باید راه حل رفع مشکل را پیدا کنیم. در ادامه به بررسی رایج ترین مسائل امنیتی ERP و نحوه رسیدگی به این مسائل می پردازیم.
چالش های امنیت سیستم ERP کدامند؟
چالش های امنیتی مرتبط با سیستم ERP بسته به محیط عملکرد سیستم و نوع فعالیت سازمان متفاوت هستند. در ادامه، برخی از چالش های امنیتی رایج در سیستم های ERP را بررسی می کنیم.
دسترسی غیرمجاز:
یکی از چالش های امنیتی اصلی سیستم های ERP، دسترسی غیرمجاز به سیستم توسط افرادی است که مجوز استفاده از آن را ندارند. این مساله ممکن است از طریق تهدیدهای داخلی (مانند کارکنان سمی و خاطی) یا هکرهای خارجی صورت بگیرد. مدیریت دقیق دسترسی ها، احراز هویت و کنترل دسترسی می تواند در مقابل این چالش موثر باشد.
حملات نفوذ و از بین بردن امنیت ERP:
حملات نفوذ به سیستم ERP چالش جدی امنیتی هستند. هکرها ممکن است با استفاده از ضعف های امنیتی در سیستم، برنامه های مخرب را نصب کرده و به اطلاعات حساس دسترسی پیدا کنند. آزمون نفوذ منظم و تحلیل آسیب پذیری سیستم می تواند در شناسایی و رفع ضعف های امنیتی کمک کند.
ریسک از دست رفتن داده ها:
اطلاعات حساس و مهمی که در سیستم ERP ذخیره می شوند، ممکن است در معرض خطراتی مانند سرقت، نابودی یا تخریب قرار بگیرند. بک آپ گیری منظم و استفاده از روش های رمزنگاری برای محافظت از داده ها، می تواند در کاهش این ریسک مؤثر باشد.
ضعف های نرم افزاری:
نرم افزارهای سیستم ERP ممکن است دارای ضعف های امنیتی باشند و توسط هکرها مورد سوءاستفاده قرار بگیرند. این ضعف ها ممکن است در سطح برنامه نویسی، طراحی یا پیکربندی سیستم وجود داشته باشند. بروزرسانی نرم افزار به طور منظم و آزمون های امنیتی می توانند در شناسایی و رفع این ضعف ها کمک کند.
ضعف های سخت افزاری:
ضعف های امنیتی فیزیکی نظیر دسترسی غیرمجاز به سرورها، خرابی تجهیزات سخت افزاری، سرقت فیزیکی از تجهیزات و محل های ذخیره سازی و مشکلات مربوط به زیرساخت فیزیکی (مانند برق، خنک کننده، حفاظت فیزیکی و…) نیز می توانند سیستم ERP را در معرض خطر قرار دهند. اقداماتی مانند محل قرار گیری سرورها در مراکز داده امن، استفاده از سیستم های حفاظتی فیزیکی (مانند دوربین های مداربسته و سیستم های کنترل دسترسی) و برنامه ریزی مناسب برای جلوگیری از خطرات فیزیکی می تواند از این چالش ها محافظت کند.
خطاهای انسانی:
فاکتور انسانی نیز می تواند به چالش های امنیتی سیستم ERP اضافه کند. خطاهای انسانی (عمدی یا سهوی) توسط کارکنان ممکن است سیستم را در معرض خطر قرار دهند. آموزش کارکنان، اعمال سیاست ها و رویه های امنیتی و رصد فعالیت ها و رفتار کاربران می تواند در کاهش این چالش ها مؤثر باشد.
پیکر بندی نامناسب
یکی از مسائل امنیتی در سیستم های مدیریت منابع سازمانی، پیکربندی نامناسب این سیستم ها است. بعضی سازمان ها تصور می کنند که تنظیمات پیش فرض ماژول های ERP یا تنظیمات کلی نرم افزار ERP مناسب است. در صورتی که پیکربندی نامناسب می تواند باعث آسیب پذیری های کد سفارشی، مجوز دسترسی ضعیف و نفوذ به پورت های باز شود.
برای جلوگیری از این موضوع باید علاوه بر آگاهی از پیش فرض های تنظیمات، بر اساس نیازهای سازمانتان سیستم ERP را پیکربندی کنید.
چالش مربوط به ERP ابری
استفاده از ERP ابری در سال های اخیر به شدت مورد استقبال قرار گرفته است. در ERP ابری داده های سازمان توسط شرکت ثالثی که میزبان سرویس ابری است نگهداری می شوند. اعتماد کامل به یک شرکت ثالث می تواند نگرانی های امنیتی را ایجاد کند. برای رفع این چالش می توان از سیستم های ERP هیبریدی استفاده کرد. در ERP هیبریدی یا ترکیبی، ماژول ها و اطلاعات بسیار حساس در ERP محلی ذخیره شده و سایر ماژول ها در ابر قرار می گیرند.
استفاده از سیستم های نامطمئن در کنار سیستم ERP
مهم ترین جنبه استفاده از سیستم ERP، یکپارچگی آن است. سیستم های ERP با ارائه ماژول های نرم افزاری مختلف، نیاز به استفاده و نصب نرم افزارهای دیگر را مرتفع می کنند. در صورتی که سیستم ERP تمام ماژول های کاربردی را پوشش ندهد و سازمان مجبور به نصب نرم افزارهای متفرقه باشد، امنیت سیستم به چالش می افتد. برای رفع ای چالش باید هنگام انتخاب ERP مطمئن شوید که سیستم ERP مورد نظر شما، تمامی نیاز های سازمان را در بخش های مختلف مرتفع می سازد. همچنین تا جایی که ممکن است باید از اکسپورت کردن داده ها خودداری کنید.
روش های مقابله با چالش های امنیت ERP کدامند؟
برای مقابله با چالش های امنیتی مرتبط با سیستم ERP، می توان از روش ها و راهکارهای زیر استفاده کرد:
- انتخاب ارائه دهنده مطمئن ERP: سازمان ها قبل از انتخاب ارائه دهنده نرم افزار ERP، باید تحقیقات گسترده ای انجام دهند و بهترین ارائه دهنده را انتخاب کنند. در اختیار داشتن یک سیستم ERP مطمئن، می تواند به ایمن تر کردن تجارت شما کمک کند.
- اعمال سیاست ها و رویه های امنیتی: برای ایجاد یک محیط امن در سیستم ERP، باید سیاست ها و رویه های امنیتی را تعریف و اعمال کرد. این سیاست ها می توانند شامل مسائلی مانند مدیریت دسترسی، احراز هویت، رمزنگاری، نگهداری بک آپ ها و… باشند. این سیاست ها باید با کمک کادر مدیریت و کارکنان سازمان اعمال و رعایت شوند.
- دسترسی محدود: یکی از چالش های امنیتی سیستم ERP، اعطای دسترسی به کاربران بر اساس نیاز شغلی آن ها است. هر کاربر باید فقط به بخش ها و عملیاتی که برای انجام کار خود نیاز دارد، دسترسی داشته باشد. همچنین، اصول احراز هویت و کنترل دسترسی نیز باید رعایت شود.
- رمزنگاری اطلاعات: در سیستم ERP، اطلاعاتی مثل رمزهای عبور، اطلاعات مالی و سایر اطلاعات حساس باید رمزنگاری شوند تا در صورت دسترسی غیرمجاز، قابل فهم نباشند.
- بازیابی اطلاعات: سیستم بک آپ گیری منظم و بازیابی اطلاعات در صورت بروز خطاها یا از بین رفتن داده ها بسیار مهم است. بک آپ ها باید بصورت منظم انجام شوند و داده ها را در محیط های امن نگهداری کنند تا در صورت نیاز به بازیابی، به سرعت و با دقت انجام شود.
- بروزرسانی نرم افزار: سیستم ERP باید به روز رسانی های امنیتی مرتب داشته باشد. تولیدکنندگان نرم افزار باید به طور دوره ای به ارائه بروزرسانی های امنیتی بپردازند و سازمان ها باید آن ها را به روز رسانی کنند تا ضعف های امنیتی رفع شوند.
- نظارت و ثبت وقایع: نظارت بر فعالیت ها و ثبت وقایع سیستم ERPکمک می کند تا فعالیت های مشکوک و ناهنجار کشف و تحلیل شوند. سیستم های نظارتی و ابزارهای ثبت وقایع می توانند به شناسایی حملات و نقاط ضعف در سیستم کمک کنند.
- آزمون نفوذ: آزمون نفوذ فرآیندی است که با استفاده از تکنیک ها و ابزارهای مختلف، به صورت فعال به دسترسی غیرمجاز به سیستم ERP و شناسایی ضعف های امنیتی می پردازد. این آزمون می تواند نقاط ضعف را مشخص کند و اقدامات لازم برای تقویت امنیت را نشان دهد.
- استفاده از سیستم های حفاظتی فنی: استفاده از سیستم های حفاظتی فنی مثل مقابله با آتش سوزی، کنترل دسترسی فیزیکی، دوربین های مداربسته و سیستم های تشخیص نفوذ (IDS/IPS) می تواند به محافظت از سیستم ERP در برابر تهدیدات مختلف کمک کند. همچنین، استفاده از نرم افزارهای ضدویروس، فایروال و سیستم های تشخیص و پیشگیری از نفوذ نیز توصیه می شود.
- مدیریت دسترسی و احراز هویت: احراز هویت صحیح کاربران و مدیریت دقیق دسترسی ها به سیستم ERP از اهمیت بالایی برخوردار است. باید به هر کاربر فقط دسترسی های لازم برای انجام وظایف خود اختصاص داده شود و اصول اصلی احراز هویت مانند استفاده از رمزهای قوی، تمدید مداوم رمزها و استفاده از مکانیزم های چند عاملی (مانند تأیید هویت دو مرحله ای) رعایت شود.
- آموزش و آگاهی کاربران: آموزش کاربران درباره مسائل امنیتی و رفتارهای امن در استفاده از سیستم ERP بسیار مهم است. کاربران باید آگاهی کافی در مورد تهدیدات امنیتی، رفتارهای مشکوک و روش های پیشگیری داشته باشند. آموزش ها می توانند شامل جلسات آموزشی، آموزش آنلاین، مستندات راهنما و هشدارهای امنیتی باشند.
همانطور که توضیح دادیم، امنیت در سیستم ERP از اهمیت بالایی برخوردار است. برای مقابله با چالش های امنیتی، ترکیبی از سیاست ها، تکنولوژی های امنیتی، فرآیندها و آموزش های مناسب باید در نظر گرفته شود. همچنین، مدیریت ریسک، آزمون امنیتی و بروزرسانی های منظم نیز برای حفظ امنیت سیستم ERP بسیار حائز اهمیت هستند.
این تدابیر تنها چند نمونه از راهکارهای امنیت سیستم ERP هستند و در عمل، بسته به نیازها و محدودیت های هر سازمان، اقدامات امنیتی بیشتری نیز انجام می شود. برای تأمین امنیت سیستم ERP، بهتر است با متخصصان امنیت اطلاعات و فناوری اطلاعات همکاری کنید و الزامات امنیتی خاص سازمان خود را مورد بررسی قرار دهید.
چگونه کارکنان را درباره مسائل امنیتی و رفتارهای امن آموزش دهیم؟
برای آموزش کاربران درباره مسائل امنیتی و رفتارهای امن، می توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- برگزاری جلسات آموزشی و کارگاه هادر رابطه با امنیت سیستم ERP و رفتارهای امن
- استفاده از منابع آموزشی آنلاین مانند ویدیوها، پادکست ها، مقالات و دستورالعمل ها و به روزرسانی اطلاعات کارکنان
- تهیه و ارائه مستندات راهنما و دستورالعمل های امنیتی به کاربران؛ طوری که در هنگام نیاز، مراحل و روش های پیشگیری امن را دنبال کنند.
- برای کاهش تهدیدات امنیتی می توانید هشدارهای امنیتی منظم را از طریق ایمیل، پیامک یا سیستم داخلی ارسال کنید. این هشدارها می توانند مطالب خلاصه شده در مورد تهدیدات جدید، نکات امنیتی و راهنمایی های عملی را شامل شوند.
- برگزاری آزمون های آموزشی با محتوای امنیتی؛ این آزمون ها می توانند به عنوان یک ابزار ارزیابی عملکرد و آمادگی امنیتی استفاده شوند و نیازمندی های آموزشی بیشتر را شناسایی کنند.
- تشویق به گزارش نقص های امنیتی: ایجاد فرهنگی که کاربران بتوانند نقص های امنیتی را گزارش دهند و تدابیر لازم برای رفع آنها اتخاذ شود.
- برگزاری نشست های آموزشی با تیم امنیتی سازمان جهت گفتگو در زمینه مسائل امنیتی سیستم ERP، تبادل تجربیات، پاسخ به سوالات و رفع ابهامات کاربران
با اجرای این راهکارها، می توانید کاربران را در مورد مسائل امنیتی و رفتارهای امن آموزش دهید و در نتیجه سطح امنیت سیستم ERP خود را بهبود بخشید.