اهمیت سرمایه انسانی چیست؟ – مقایسه نیروی انسانی، سرمایه انسانی و منابع انسانی

منابع انسانی، نیروی انسانی و سرمایه انسانی از لحاظ اسمی شباهت زیادی دارند، اما در مفهوم با یکدیگر متفاوتند. این سه مفهوم در بحث مدیریت کارمندان سازمان بسیار اهمیت دارند. از آنجایی که کسب و کارها به صورت تیمی کار می کنند و نیروهای کاری نقش پررنگی در پیشبرد اهداف شرکت ها دارند، باید تفاوت این سه اصطلاح را به خوبی بدانید.
در این مطلب مفهوم نیروی انسانی، سرمایه انسانی و منابع انسانی را توضیح می دهیم و تفاوت های این سه را بررسی می کنیم.

تعریف نیروی کار (نیروی انسانی)

نیروی کار به مجموعه افرادی اشاره دارد که در یک سازمان، صنعت، یا جامعه به منظور انجام وظایف و کار مشخصی استخدام شده اند. این افراد مهارت، تجربه و قابلیت های لازم برای انجام وظایف مورد نیاز را دارند.
نیروی کاری یا همان نیروی انسانی ممکن است به عنوان کارمند، کارگر، متخصص و مدیر در سطوح مختلف سازمانی مشغول به فعالیت باشند. کیفیت و تخصص نیروی کار در یک کشور یا منطقه، تأثیر قابل توجهی بر رشد و توسعه اقتصادی آن منطقه دارد. برای همین، آموزش و آماده سازی نیروی کار، توسعه مهارت ها و بهبود شرایط کاری از جمله مسائل مهمی است که دولت ها و سازمان ها در نظر می گیرند تا نیروی کار قوی و مجربی را برای پشتیبانی از فعالیت های اقتصادی آماده کنند.
برای مدیریت نیروها، قوانینی تحت عنوان مدیریت نیروی کار وضع می شود. مدیریت نیروی کار وظایفی مثل تأمین نیرو، برنامه ریزی ساعت کاری و ثبت حضور و غیاب کارکنان را شامل می شود. کسب وکارها با مدیریت بهتر نیروی انسانی، در هزینه ها صرفه جویی کرده و عملکرد خود را بهبود می دهند.

تعریف منابع انسانی (Human Resources)

منابع انسانی به دانش، مهارت و تخصص انسانی موجود در یک سازمان گفته می شود. منابع زمینه را برای بهبود کارایی، بهره وری و سودآوری سازمان فراهم می کنند. در واقع منابع انسانی مسئولیت مدیریت و توسعه نیروی کار مناسب را بر عهده دارد.
بخش منابع انسانی در یک سازمان معمولاً با تمامی دسته های کارکنان در ارتباط است و سعی می کند بهترین استفاده را از نیروی کار داشته باشد تا به اهداف سازمانی برسد. منابع انسانی در انتخاب خود ویژگی هایی مثل عملکرد بالا، توانایی مناسب و انگیزه نیرو را در نظر می گیرند.

مسئولیت های منابع انسانی شامل موارد زیر است:

• استخدام و جذب نیروی کار برای پست های مختلف سازمان.
• آشنا کردن نیروهای جدید با امکانات موجود در سازمان و نقش هایی که باید در سازمان ایفا کنند.
• ارائه برنامه ها و فرآیندهای آموزشی به کارکنان و توسعه مهارت ها و دانش آن ها.
• انجام ارزیابی های منظم برای سنجش عملکرد کارکنان و ارائه بازخورد به آن ها.
• مدیریت سیستم حقوق و مزایا، شامل حقوق پایه، بیمه، مزایای مالی و… .
• حفظ و مدیریت روابط با کارکنان، حل اختلافات کاری و ارائه مشاوره در مسائل مربوط به کار.

شناسایی نیازهای سازمانی و توسعه استراتژی ها و سیاست های منابع انسانی برای بهبود عملکرد سازمان.

تعریف سرمایه انسانی (Human Capital)

همانند سایر انواع سرمایه مثل سرمایه مالی و سرمایه فیزیکی، سرمایه انسانی نیز قابل اندازه گیری است. سرمایه انسانی به مجموعه مهارت ها، تخصص، دانش، تجربه، خلاقیت، انگیزه، تعهد، قابلیت ها و پتانسیل های افراد در یک سازمان اشاره دارد. در واقع، سرمایه انسانی به ارزش افراد برای سازمان می پردازد؛ نیروهایی که به عنوان منبع برای تولید و ایجاد ارزش اقتصادی در سازمان حضور دارند.
افزایش سرمایه انسانی باعث بهبود عملکرد سازمانی، افزایش تولید، ارتقاء کیفیت، نوآوری و رشد اقتصادی شرکت ها می شود. سرمایه انسانی ارزشمندترین دارایی یک سازمان به شمار می رود و سازمان ها برای جذب، توسعه و نگهداری سرمایه های انسانی هزینه می کنند.

از آنجایی که سرمایه های انسانی عامل پیشرفت و رقابت پذیری کسب و کارها هستند، شرکت ها در زمینه شناسایی نیروی مستعد، آموزش و رشد افراد، روی نیروی انسانی خود سرمایه گذاری می کنند. اگر منابع انسانی سازمان در مسیر اهداف و استراتژی های سازمان عمل کنند، آن گاه ما به جای منابع انسانی، سرمایه انسانی خواهیم داشت.

در رویکرد سرمایه انسانی، کسب وکارها به جای اینکه نیروهایشان را کارگرانی بدانند که یک سری وظایف سطح پایین را انجام می دهند، آن ها را دارایی های ارزشمند خود به حساب می آورند. کارکنان به وسیله آموزش مهارت و تخصصی به دست می آورند که تخصصشان ارزش اقتصادی برای سازمان ایجاد می کند.

تفاوت بین مدیریت منابع انسانی با مدیریت سرمایه انسانی چیست؟

مدیریت منابع انسانی (Human Resource Management) و مدیریت سرمایه انسانی (Human Capital Management) دو مفهوم مرتبط هستند، اما در عملکرد تفاوت هایی دارند.

مدیریت منابع انسانی در بخش های مختلف سازمان، مسئولیت های مربوط به استخدام نیرو، انتخاب و جذب نیروی کار، آموزش و توسعه، ارزیابی عملکرد، مدیریت روابط کاری و سایر مسائل مرتبط با کارکنان را بر عهده دارد. این مدل مدیریت بیشتر تمرکز خود را بر جنبه های عملیاتی و تاکتیکی مدیریت منابع انسانی می گذارد.

از سوی دیگر، مدیریت سرمایه انسانی تمرکز بیشتری بر روی ارزشمندی و بخش استراتژیک سرمایه انسانی در سازمان دارد. این مدل مدیریت سعی می کند بهبود عملکرد سازمانی را از طریق بهینه سازی سرمایه انسانی و ارتقای مهارت ها، دانش و قابلیت های کارکنان ترویج دهد. مدیریت سرمایه انسانی شامل برنامه ریزی استراتژیک برای توسعه سرمایه انسانی، مدیریت استعدادها، ارزیابی و پاداش عملکرد بر اساس ملاک های استراتژیک و ایجاد فرهنگ سازمانی مناسب است.

با اینکه عنوان وظایف منابع انسانی و سرمایه انسانی تا حدودی مشابه است، اما هر یک از این دو بخش هدف خاصی را دنبال می کنند. برای مثال، مفهوم آموزش در مدیریت سرمایه انسانی، به سرمایه گذاری در توسعه حرفه ای و توسعه مهارت های رقابتی در کارکنان تمرکز دارد که باعث ایجاد ارزش اقتصادی برای شرکت می شود. اما منابع انسانی بر آموزش کارکنان و سپس ارزیابی آموخته های کارکنان با استفاده از آزمون متمرکز است.

همچنین در بحث استخدام، مدیریت سرمایه انسانی به دنبال رویکردی است تا کارکنانی را جذب کند که اهداف اقتصادی شرکت را محقق می کنند. اما مدیریت منابع انسانی بر ایجاد یک فرایند استخدام آسان و حرفه ای تمرکز دارد. با یکپارچه سازی این دو مدل مدیریت، سازمان ها می توانند عملکرد نیروی انسانی شان را بالاتر ببرند.

چگونه منابع انسانی را به سرمایه انسانی تبدیل کنیم؟

همانطور که توضیح دادیم، مدیریت منابع انسانی بر آسان سازی و استاندارد سازی فرایندهای استخدام و حرفه ای سازی نیروی انسانی تمرکز دارد. اما مدیریت سرمایه انسانی تلاش می کند تا نیروهایی برای بهبود شرایط اقتصادی شرکت تربیت کند. تفاوت منابع انسانی و سرمایه انسانی بسیار ظریف است. هر دو بخش بر مهارت ها و استعدادهای انسانی تمرکز دارند و برای بقا و رشد سازمان تلاش می کنند.
با کمی تغییر می توان اهداف این دو بخش را به یکدیگر نزدیک تر کرد. مدیران منابع انسانی با دقت در نقاط ضعف و قوت افراد، می توانند اشخاصی را انتخاب کنند که در جهت رسیدن به اهداف پیش روی سازمان کمک کننده باشند. با استخدام افراد با استعداد و آموزش به آن ها می تواند سرمایه انسانی را گسترش داد.
مهم ترین بخش در گسترش سرمایه، آموزش می باشد. آموزش و توسعه کارمندان به سازمان ها کمک می کند تا مجموعه گسترده ای از مهارت ها و توانایی ها را توسعه داده و هزینه استخدام نیروی اضافی را کاهش دهند.