قراردادها انواع زیادی دارند. رایج ترین آن ها شامل قرارداد کاری، قراردادهای تجاری و بازرگانی، قرارداد پیمانکاری، قرارداد فروش، قرارداد مربوط به خرید یا اجاره ملک و… هستند. به عنوان یک فرد بالغ، به احتمال زیاد در طول زندگی چندین بار قرارداد ثبت خواهید کرد؛ بنابراین باید با اصول قرارداد نویسی و نکات مهم در ثبت قرارداد آشنا باشید.
در این مطلب نکات مهم در ثبت قرارداد را توضیح می دهیم. با دانستن اصول قرارداد نویسی، می توانید حقوق مادی و معنوی تان را از لحاظ قانونی حفظ کنید.
قرارداد (Contract) چیست؟
در قرارداد، دو یا چند شخص با یکدیگر در رابطه با موضوعی به توافق می رسند. این افراد می توانند اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند. قراردادهای رسمی برای طرفین قرارداد مسئولیت ایجاد می کنند و دولت از طرفین در رابطه با مفاد قرارداد حمایت می کند. یعنی اگر شما قراردادی ثبت کنید و طرف مقابلتان به قرارداد پایبند نباشد، می توانید از طریق مراجع قضایی، این موضوع را پیگیری کنید.
قراردادها انواع مختلفی دارند. برای مثال قرارداد کاری بین شما و شرکتی که قرار است در آن استخدام شوید ثبت می شود. یا قرارداد اجاره منزل بین مستاجر و مالک ثبت می شود.
چرا ثبت قرارداد مهم است؟
قرارداد بستن نوعی از به توافق رسیدن است؛ با این تفاوت که در قرارداد، توافق های صورت گرفته را ثبت می کنید و به این صورت توافق ها از حالت شفاهی خارج می شوند. با ثبت قرارداد مطمئن می شوید که همه چیز طبق توافقات پیش خواهد رفت. ثبت قرارداد رسمی از اختلاف و دعواهای احتمالی در آینده جلوگیری می کند. همچنین در صورت بروز اختلاف، قرارداد یک سند مهم است که برای رفع اختلاف قابل استناد است. به طور کلی می توانیم بگوییم که ثبت قرارداد باعث افزایش اعتماد و اطمینان شده و خیال طرفین قرارداد را از جهت ضرر نکردن در قرارداد راحت می کند.
اما لازم است بدانید که همه قراردادها هم در مراجع قضایی معتبر نیستند. نوشتن قرارداد اصول و نکات مهمی دارد که در تنظیم قرارداد باید در نظر گرفته شوند.
شرایط عمومی لازم برای تنظیم قرارداد کدامند؟
طبق ماده 190 قانون مدنی، برای اینکه بتوانید قراردادی را ثبت کنید و این قرارداد از نظر قانونی سندیت داشته باشد، باید موارد زیر را رعایت کرده باشید:
- قصد و رضای طرفین: برای اینکه قراردادی اعتبار داشته باشد، قبل از هر چیزی طرفین قرارداد باید نسبت به ثبت آن رضایت داشته باشند.
- اهلیت طرفین: برای انعقاد معامله، طرفین قرارداد باید اهلیت داشته باشند. به این منظور حتما طرفین باید بالغ و عاقل و رشید باشند.
- معین بودن مورد معامله یا توافق: موضوع قرارداد و دلیل توافق باید دقیقا مشخص باشد.
- مشروعیت جهت معامله: جهت معامله یا هدفی که هریک از طرفین قرارداد قبل از معامله آن را تصور می نمایند تا به وسیله انجام معامله بتوانند در خارج آن را ایجاد کنند باید مشروعیت داشته باشد.
اصول قرارداد نویسی کدامند؟
برای نوشتن قرارداد، باید اصول قرارداد نویسی را رعایت کنید. در این بخش اصول قرارداد نویسی و نحوه تنظیم قرارداد را توضیح می دهیم.
- ذکر نام خدا: قراردادتان را با نام و یاد خدا شروع کنید. بهتر است از کلمه “خدا” استفاده نکنید. نوشتن ” بسمه تعالی” در قراردادها مرسوم تر است.
- عنوان قرارداد: موضوع معامله بهترین انتخاب برای تعیین عنوان قرارداد است. علاوه بر آن می توانید قانون قرارداد یا تعهدات مهم تان را برای عنوان قرارداد انتخاب کنید. برای مثال طراحی سایت کلینیک دندانپزشکی یک عنوان قرارداد است.
- ذکر صیغه عقد: شما می توانید صیغه عقد (یا ایها الذین آمنو اوفوا بالعقود) را در قرارداد بنویسید. ثبت صیغه عقد در قرارداد سلیقه ای است.
- ثبت اطلاعات طرفین قرارداد: در قرارداد باید نام خریدار و فروشنده، مصالح و متصالح یا طرف اول و طرف دوم قرارداد تعیین شوند. در قرارداد باید مشخصات کامل طرفین (نام، نام خانوادگی، کدملی، آدرس دقیق منزل و شماره تماس آن، شماره تلفن همراه) ثبت شود.
- ذکر سمت حقوقی متعاملین: اگر طرف مقابل به عنوان طرف قرارداد حاضر است از واژه “اصالتا” استفاده می شود. در غیر این صورت برای قیم طرف قرارداد از “قیمومتا”، برای وکیل طرف قرارداد از “وکالتا” و برای ولی طرف قرارداد مثل پدر یا پدربزرگ از “ولایتاً” استفاده می کنیم.
- موضوع قرارداد: موضوع قرارداد و تعهدات طرفین که برای آن قرارداد ثبت می کنید را مشخص نمائید.
- مبلغ قرارداد: مبلغ در انواع قراردادها با لفظ متفاوتی مشخص می شود. برای مثال در عقد اجاره، مبلغ قرارداد با عنوان اجاره بها مشخص می شود. در این قسمت باید مبلغی که بر اساس آن توافق شده است، مشخص گردد.
- تعیین شیوه پرداخت: مشخص کنید که مبلغ قرارداد به چه صورتی (نقدی، چک، سفته، با خدمات یا با کالا) پرداخت می شود.
- زمان اجرای تعهدات: در این قسمت مشخص کنید که طرفین قرارداد تا چه تاریخی ملزم به انجام تعهدات خود هستند. دقت کنید که اگر زمان اجرای تعهدات به پایان برسد اما تعهدات به طور کامل اجرا نشده باشند، متعهد له حق فسخ یا مطالبه خسارت را دارد.
- مدت قرارداد: طول عمر قرارداد یا تاریخ انقضای قرارداد را مشخص کنید.
- محل اجرای قرارداد: می توانید محلی که طرفین برای اجرای توافق تعیین کرده اند را در قرارداد مشخص کنید. اگر در قرارداد، محل اجرای تعهد ذکر نشده باشد، مکان انعقاد قرارداد به عنوان محل اجرای تعهد در نظر گرفته می شود.
- تعهدات فرعی: تعهدات فرعی موضوع اصلی قرارداد نیستند، اما اهمیت زیادی دارند. طرفین قرارداد باید با ذکر جزئیات، نحوه انجام تعهدات فرعی را ذکر کنند.
- تضمین های قرارداد: تضمین های قرارداد، تعهداتی هستند که متعهد را ملزم به انجام وظایفش می نمایند. در صورت عدم اجرای وظایف، تضمین ارائه شده قابل اجرا است.
- شرط در قرارداد: طرفین بر اساس توافقات قبلی، می توانند شروط مدنظرشان را در قرارداد ذکر کنند.
- قوه قاهره: قوه قاهره در صورت وجود شرایط لازم موجب معافیت از اجرای قرارداد می شود. تعیین این گزینه اختیاری است.
- انتقال قرارداد: اگر می خواهید فردی را مشخص کنید که به عنوان شخص ثالث، جانشین یکی از طرفین قرارداد شود، در بخش انتقال قرارداد باید مشخصات وی را ثبت کنید.
- انحلال قرارداد: انحلال قرارداد مبلغی است که در قرارداد مشخص می شود تا در صورت انحلال قرارداد، طرف منحل کننده این هزینه را به طرف مقابل بپردازد. با پرداخت مبلغ انحلال قرارداد، وضعیت حقوقی ناشی از قرارداد به پایان می رسد. مبلغ انحلال قرارداد معمولا کمتر از کل مبلغ قرارداد است.
- حل و فصل اختلافات در قرارداد: از آنجایی که ممکن است به هر دلیلی در مفاد قرارداد دچار شک شوید یا با طرف قرارداد اختلاف پیدا کنید، بهتر است یک مرجع صالح را به عنوان داور تعیین کنید. دقت داشته باشید که درصورت عدم تعیین داور، دادگاه به اختلاف شما رسیدگی می کند.
- بازنگری در مفاد قرارداد: بعد از اتمام قرارداد می توانید بازنگری هایی به صورت اصلاحیه، الحاقیه و متمم انجام دهید. بازنگری ها حتما باید در برگه جداگانه ذکر شوند.
- تعداد نسخه های قرارداد: تعداد نسخه هایی که از قرارداد تهیه می شود را مشخص کنید.
بسیاری از افراد نوشتن قرارداد را به افراد متخصص می سپارند. اما برخی دیگر ترجیح می دهند که این قرارداد را خودشان تنظیم کنند. اگر تصمیم دارید که خودتان مفاد قرارداد را بنویسید، بهتر است قبل از ثبت قرارداد، با یک مشاور حقوقی یا وکیل معتمد مشورت کنید تا مطمئن شوید که نیازهای شما در قراردادی که ثبت می کنید برآورده می شود و هیچ یک از بندهای قرارداد مشکل حقوقی یا قانونی ندارند.
نکات مهمی که در ثبت قرارداد باید به آن توجه کنید!
در ثبت قرارداد نکات ظریفی وجود دارد که حتما باید به آن ها توجه داشته باشید. در این قسمت به طور خلاصه به مهم ترین نکات و اصول قرارداد نویسی اشاره می کنیم.
- قبل از نوشتن قرارداد، مطمئن شوید که دو طرف شرایط عمومی برای ثبت قرارداد را دارند.
- مطمئن شوید که دو طرف، ممنوع المعامله نیستند. اگر طرف مقابل تان شخصیت حقوقی است، اساسنامه شرکت را مطالعه کنید و مطمئن شوید که شرکت در مورد موضوع قرارداد شما، اهلیت دارد.
- توجه کنید که مفاد قرارداد حتما مطابق با نظم عمومی باشند و مورد معامله مشروعیت داشته باشد.
- در نوشتن قرارداد اصول و علائم نگارشی را رعایت کنید و کلمات صریح و بدون ابهام به کار بگیرید.
- قبل از امضای قرارداد، چندین بار متن قرارداد را مطالعه کنید تا از مفاد قرارداد و اطلاعات ثبت شده مطمئن شوید.
- ضمانت های عدم اجرای تعهد را با دقت تعیین کنید. به هر دلیلی ممکن است خود شما نتوانید به تعهدتان عمل کنید. پس شرایط را طوری تعیین کنید که خسارت آن برایتان غیرقابل جبران نباشد.
- طرفین قرارداد باید حتما تمام صفحات قرارداد و صفحات پیوست را امضا کنند. در صورت امکان علاوه بر امضا، اثرانگشتتان را نیز ثبت کنید.
- از امضا کردن قرارداد و ارسال آن برای طرف مقابل بپرهیزید. طرفین قرارداد باید در محل حاضر باشند و قرارداد را امضا کنند.
- قرارداد باید در دو نسخه تهیه شده و هر دو نسخه به امضای طرفین برسد. هر یک از طرفین، یکی از نسخه های قرارداد را نزد خودش نگه می دارد. گاهی پیش می آید که سه نسخه از قرارداد تنظیم شود؛ در این شرایط نسخه سوم نزد داور به امانت خواهد ماند.
- قبل از ثبت قرارداد و در مرحله توافق شفاهی، تا حد امکان خواسته هایتان را به تایید برسانید. برای موفقیت در این کار فنون مذاکره قوی اهمیت زیادی دارد.
- مفاد قرارداد باید از یک روال منطقی برخوردار باشند. این روال منطقی هم در عناوین مواد و هم در اولویت انجام آنها اهمیت دارد.
- تا جای ممکن از پیش جملاتی مثل “لازم به ذکر است” یا ” بدیهی است که” و امثال این پیش جملات استفاده نکنید.
- تا حد امکات از کلمات اختصاری یا نشانه استفاده نکنید. مگر آنکه آن اختصار به اندازه کافی به شهرت رسیده و برای اکثریت مردم قابل فهم باشند.
- موضوعی را به صورت تکراری بیان نکنید.
- بهتر است اعدادی که در قرارداد ثبت می کنید (مخصوصا مبالغ مالی) هم به صورت عددی و هم به صورت حروف درج شوند.
- در نوشتن قرارداد تا حد امکان از کلمات خاص مرتبط استفاده کنید. برای مثال اگر قراردادی برای خرید یک نرم افزار ثبت می کنید، از واژه “کالا” برای نرم افزار استفاده نکنید. اسامی اشتباه، داور را دچار اشتباه می کنند.
- تا حد امکان از جملات مجهول استفاده نکنید تا خواننده از نظر فهم دچار مشکل نشود.
