طبق قانون، تمام افراد شاغلی که حقوق می گیرند و بیمه تامین اجتماعی یا قرارداد رسمی اداره کار دارند، باید بخشی از حقوق شان را به عنوان مالیات حقوق به دولت پرداخت کنند. میزان مالیات بر دستمزد در ایران هر ساله توسط وزارت اقتصاد و دارایی مشخص می شود.
در این مطلب شما را با قوانین مالیات حقوق آشنا می کنیم و نحوه محاسبه و پرداخت آن را توضیح می دهیم.
مالیات حقوق چیست؟
مالیات حقوق در دسته مالیات بردرآمد قرار می گیرد و جزو مالیات های مستقیم دسته بندی می شود. در مالیات های مستقیم، مالیات به ازای یک شخص حقیقی یا حقوقی خاص تعیین می شود. طبق ماده یک قانون مالیات های مستقیم، تمام افراد حقیقی و حقوقی که در داخل کشور درآمد کسب می کنند، مشمول پرداخت مالیات هستند.
مالیات حقوق یا مالیات درآمدی حقوق، مالیاتی است که بر مبنای درآمد حاصل از حقوق و دستمزد فرد تعیین می شود. دولت با دریافت این نوع مالیات، خدمات عمومی را گسترش داده و برنامه های دولتی را اجرایی می کند.
نرخ مالیات دستمزد و قوانین آن در کشورهای مختلف فرق دارد. هر ساله قوانین مالیات دستمزد (از جمله مواردی که از پرداخت مالیات معاف هستند)، در ابتدای سال توسط سازمان مالیات مشخص شده و اعلام می شوند. همچنین مبلغ مالیات افراد، بسته به میزان حقوقی که دارند تعیین می گردد. تعیین درصد مالیات دستمزد بستگی به شرایط اقتصادی، وضعیت رکود بازار، سرانه تولید و میزان تورم در کشور دارد.
بعضی کشورها از سیستم مالیاتی مبتنی بر نرخ های ثابت استفاده می کنند. در حالی که در برخی دیگر از کشورها، سیستم مالیاتی پیشرفته تری به نام “مالیات پیشرفتی” یا “مالیات نسبی” به کار گرفته می شود. معمولا مالیات حقوق، قبل از پرداخت حقوق از حساب افراد کسر شده و باقی حقوق به حساب کارکنان واریز می شود.
میزان مالیات مشاغل در سال 1402 چقدر است؟
در ایران، میزان مالیات دستمزد، به میزان درآمد افراد بستگی دارد. هرچقدر درآمد افراد بیشتر باشد، درصد مالیات شان نیز بالاتر خواهد بود.
طبق قوانین بودجه سال 1402 مالیات حقوق کارگران و کارکنان موسسات دولتی و خصوصی به شرح زیر می باشد:
| از مبلغ (ریال) | تا مبلغ (ریال) | مشمول مالیات (ریال) | نرخ | مالیات تعلق گرفته (ریال) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 100.000.000 | 0 | 0% | معاف از مالیات |
| 100.000.001 | 140.000.000 | 40.000.000 | 10% | 4.000.000 |
| 140.000.001 | 230.000.000 | 90.000.000 | 15% | 13.500.000 |
| 230.000.001 | 340.000.000 | 110.000.000 | 20% | 22.000.000 |
| 340.000.001 | به بالا | X | 30% | X*30% |
جدول مالیات حقوق 1402 برای همه افرادی که مشمول بیمه هستند و قرارداد مشخصی دارند ضروری بوده و باید هر ماه مبلغ تعیین شده به حساب وزارت اقتصاد و امور دارایی واریز شود.
فرایند محاسبه مالیات بر حقوق چگونه است؟
درصد زیادی از مشاغل کارمندی و کارگری، موظف به پرداخت مالیات دستمزد می باشند. میزان و شرایط مالیات دستمزد هر ساله طی بخشنامه ای اعلام می شود. در این بخشنامه قوانین معافیت های مالیاتی و درصد مالیات درآمدهای مختلف تعیین شده است.
در ایران تفاوتی بین مالیات حقوق کارگران و کارمندان وجود ندارد و نرخ مالیات با توجه به میزان درآمد کارمند یا کارگر تعیین می شود.
برای تعیین نرخ مالیات، ابتدا مقدار حقوقی که معاف از مالیات است مشخص می شود. برای مثال حداکثر حقوق معاف از مالیات در سال 1402، برابر با ده میلیون تومان تعیین شده است. بعد از تعیین میزان حقوقی که معاف از مالیات است، نرخ مالیات به صورت پله ای تعیین می شود. یعنی هرچقدر درآمد شما بالاتر باشد، میزان مالیات تان نیز بالاتر خواهد بود.
بیایید این موضوع را با یک مثال بررسی کنیم. طبق مصوبه مالیات سال 1402، افرادی که بین 10 میلیون تا 14 میلیون تومان حقوق می گیرند، باید 10 درصد مالیات پرداخت کنند. همچنین افرادی که بین 14 میلیون تا 23 میلیون تومان حقوق می گیرند، باید 15 درصد مالیات بپردازند.
فردی را درنظر بگیرید که حقوق 23 میلیون تومانی دارد.
- 10 میلیون تومان از این مبلغ، طبق قانون مشمول معافیت مالیاتی است.
- چهار میلیون تومان از درآمد این شخص شامل مالیات دستمزد بین 10-14 میلیون است. طبق قوانین محاسبه مالیات بر حقوق به این مقدار در آمد، 10% می باشد. یعنی به ازای 4 میلیون تومان درآمد باید مبلغ 400 هزار تومان به عنوان مالیات پرداخت شود.
- در ادامه 5 میلیون تومان از درآمد این شخص باقی می ماند. این قسمت از درآمد در پله سوم قرار می گیرد که 15% مالیات برای آن باید محاسبه شود. در نهایت 750 هزار تومان مالیات حقوق و دستمزد هم به این بخش تعلق می گیرد.
طبق این محاسبات، مالیات 19 میلیون تومان حقوق برابر یک میلیون و صد و پنجاه هزار تومان (معادل 11,500,000 ریال) می باشد.
روال پرداخت مالیات ماهانه به چه صورتی است؟
وظیفه پرداخت مالیات حقوق، برعهده کارفرما می باشد. در پایان هر ماه، کارفرما باید بر اساس استانداردهای وزارت کار و همچنین با توجه به قرارداد و ساعات کاری تان، حقوق مشخصی را به شما پرداخت کند. این حقوق می تواند نقدی و یا غیر نقدی (در قالب اجاره خانه، هزینه خودرو و…) باشد.
قبل از پرداخت حقوق، حسابدار شرکت مبلغ مالیات و بیمه را از حسابتان کسر کرده و باقیمانده حقوق تان را به حساب شما واریز می کند.
در فیش حقوقی جزئیات تمام موارد به دقت ذکر می شوند. “مالیات حقوق” از دانستنی های رشته حسابداری است. کارمند واحد حسابداری با قوانین پرداخت مالیات آشنایی دارد و در صورت نیاز می توانید شرح دقیق هزینه مالیاتی تان را از وی سوال کنید. البته کارمندان حسابداری نیازی به محاسبه مالیات تک تک کارمندان ندارند. این مقادیر در نرم افزارهای حسابداری از جمله نرم افزار حقوق و دستمزد محاسبه می شوند.
بعد از آن کارفرما یک ماه زمان دارد تا مالیات دستمزد کارمندان را به سازمان مالیاتی ارسال کند. با این شرایط کارفرما واسط بین دولت و کارمندان برای پرداخت هزینه مالیات دستمزد می باشد.
در صورتی که کارفرما به هر دلیلی مالیات شما را پرداخت نکند، کارمندان دچار مشکل نمی شوند؛ چرا که کارمندان بر اساس فیش حقوقی، مالیات خود را پرداخت کرده اند. در صورت عدم پرداخت مالیات، کارفرما جریمه شده و باید طبق شرایط تعیین شده جریمه پرداخت کند.
در صورتی که کارفرما لیست حقوقی پرسنل خود را دیرتر از مهلت تعیین شده برای سازمان مالیاتی ارسال نماید، 2% کل حقوق پرداختی جریمه تعلق می گیرد. همچنین برای هر ماه دیرکرد پرداخت مالیات دستمزد، 2.5% کل مالیات جریمه در نظر گرفته می شود و این جریمه تا زمان پرداخت تمدید خواهد شد.
مالیات بر حقوق بازنشستگان چگونه محاسبه می شود؟
یکی از سوالات مهم در زمینه مالیات حقوق و دستمزد، در رابطه با نحوه محاسبه مالیات دستمزد بازنشستگان است. طبق قانون (ماده 91 مالیات مستقیم و بخشنامه های مالیات تکلیفی) حقوق بازنشستگان از جمله افراد بازنشسته تامین اجتماعی، شامل پرداخت مالیات نمی شود و از موارد معافیت مالیاتی محسوب می شود.
چه افرادی از پرداخت مالیات حقوق معاف هستند؟
طبق قانون، برخی از مشاغل از پرداخت مالیات معاف هستند. معافیت های مالیاتی، معمولا با هدف حمایت از برخی مشاغل سخت و خدمات رسانی بیشتر به مناطق محروم تعیین می شوند. مواردی که شامل معافیت مالیاتی هستند در زمینه های پزشکی، ورزشی، فرهنگی و هنری، آموزشی و پژوهشی طبقه بندی می شوند.
بخشنامه معافیت مالیات دستمزد همه ساله بعد از مشخص شدن حداقل حقوق کارگران و کارمندان ارائه می شود. طبق این بخشنامه، افرادی که معافیت مالیاتی دارند، می توانند تمام یا بخشی از مبلغ مالیات خود را پرداخت نکنند.
معافیت های مالیاتی در سال 1402 شامل موارد زیر است:
- حقوق بازنشستگی، وظیفه و مستمری، پایان خدمت، خسارت اخراج، بازخرید خدمت و وظیفه، مستمری پرداختی به وراث، حق سنوات و حقوق زمان مرخصی استفاده نشده
- درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از نظامی و انتظامی، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات
- جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و آزادگان
- وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان (یا افراد تحت تکفل کارکنان) مستقیما یا به وسیله حقوق بگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد اسناد و مدارک مثبته پرداخت کند.
- خانه های سازمانی که با اجازه قانونی یا به موجب آیین نامه های خاص در اختیار مأموران کشوری قرار می گیرند.
- هزینه سفر مربوط به شغل
- مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران و یا خانه های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارخانه که مورد استفاده کارگران قرار می گیرد.
- وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه
- عیدی سالانه یا پاداش آخر سال جمعاً معادل یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده 84 مالیات مستقیم این قانون
- مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت موضوع ماده (۸۴) این قانون
- روسا و اعضای ماموریت های سیاسی خارجی
- روسا و اعضای هیات نمایندگی فوق العاده دولت خارجی
- روسا و اعضای هیأت های نمایندگی سازمان ملل متحد و مؤسسات تخصصی آن در ایران
- رؤسا و اعضای مأموریت های کنسولی خارجی در ایران
- کارمندان مؤسسات فرهنگی دولت خارجی
- کارشناسان خارجی که با موافقت دولت جمهوری اسلامی ایران از محل کمک های بلاعوض فنی و اقتصادی و علمی و فرهنگی دولت خارجی و یا مؤسسات بین المللی به ایران اعزام می شود
- کارمندان محلی سفارتخانه ها و کنسولگری ها ونمایندگی های دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج
مالیات حقوق به چه مواردی تعلق می گیرد؟
برای ارسال لیست حقوق دستمزد به صورت صحیح، باید از موارد مشمول مالیات حقوق و شرایط معاف از مالیات حقوق 1402 اطلاع داشته باشید. در ادامه موارد مشمول مالیات را بررسی می کنیم. مواردی که در ادامه ذکر می شوند مهم ترین فاکتورها برای محاسبه مالیات دستمزد هستند.
- حقوق اصلی (حقوق ثابت)
- اضافه کاری
- فوق العاده محل خدمت
- فوق العاده مرزی
- فوق العاده کشیک
- فوق العاده جذب
- فوق العاده شرایط محیط کار
- تغذیه
- پول شیر
- حق تأهل
- حق عیال
- حق اولاد
- کسری انبار
- محرومیت از تسهیلات زندگی
- نوبت کاری
- مزایای ارزی
- ایاب و ذهاب
- حق خوار و بار
- حق امضا
- حق باجه
- حق سرپرستی
- حق مدیریت
- حق خزانه
- حق سرایداری
- حق حسابرسی
- حق پاسداری
- حق نمایندگی بیمه
- حق ترانسپورت و سرویس
- حق دیپلم
- برودت (بدی آب و هوای سردخانه)
- حق فنی
- حق انبارداری
- حق شیفت
- حق یک وعده غذا
- حق پول نهار و شام
- فوق العاده نگهبانی
- فوف العاده کشیک
- حق ثابت
- حق افزایش بهره وری تولید
- حق تولید
- حق کمیسیون فروش
- جمعه کاری
- جیره نقدی
- مزایای نقدی
- پول صبحانه
- مزایای تولید
- کارمزد
- فوق العاده محل خدمت
- پول اتوبوس (غیر از خرج خرید)
- فوق العاده سیاری
- حق آنکال
- حق آکورد (تولید)
- فوق العاده کیلومتری
- حق مشاوره
- پول جارو
- حق مسکن
- سایر مزایای غیر نقدی به قیمت تمام شده
- مسکن با اثاثیه
- مسکن بدون اثاثیه
- اتومبیل اختصاصی با راننده
- اتومبیل اختصاصی بدون راننده
- عیدی سالانه یا پاداش آخر سال
- سایر مزایای پرداختنی غیر نقدی به کارگران
- پول لباس کار
- بهای صابون
- کسری انبار
از تمام دریافتنی های دستمزد، چند مورد شامل مالیات نمی شود. این موارد به شرح زیر است:
- بازخرید ایام مرخصی
- کمک هزینه عائله مندی
- هزینه سفر و فوق العاده ماموریت
- عیدی
- پاداش آخر سال
- کمک هزینه مسکن و خوار و بار در ایام بیماری
- حق شیر
- پاداش نهضت سواد آموزی
- حق التضمین (کسرصندوق)
